Facebook, 2015 başında veri kullanım politikası ile hizmet ÅŸartlarını büyük ölçüde deÄŸiÅŸtirerek yenilerini devreye almıştı. Ardından Belçika Gizlilik Komisyonu, Leuven Katolik Ãœniversitesi ve Brüksel Vrije Ãœniversitesinin Facebook’un deÄŸiÅŸen politikaları ve koÅŸulları üzerine kapsamlı bir araÅŸtırma yapmasını istemiÅŸti. Geçenlerde açıklanan bu araÅŸtırma sonuçlarına göre Facebook artık bir sosyal medya servisi olmaktan ziyade bir reklamcılık ağına tamamen dönüşmüş durumda.
30 Ocak 2015’te devreye alınan yeni Facebook politika ve koÅŸullarına göre en özet haliyle Facebook artık:
- tüm Web siteleri (eklentileri ile) ve cihazlarda (mobil uygulamaları ile) kullanıcılarını takip etmeye,
- kullanıcıların profil resimlerini ticari olan ve ticari olmayan amaçlarla kullanmaya,
- ve kullanıcıların coğrafi olarak nerede olduklarını sürekli olarak takip etmeye
kendisini tamamen yetkilendiriyor.
BilindiÄŸi gibi son birkaç yıldır Facebook’ta zaten bir “gizlilik polikası” yoktu, bunun yerine “veri kullanım ilkesi” vardı. Artık ise Facebook politikaları olarak “Facebook KoÅŸulları ve Ä°lkeleri” var. Yani her ilerleyen yıllarda Facebook aslında her ÅŸeyi ama her ÅŸeyi istediÄŸi gibi kullanmakta herhangi bir beis görmediÄŸini kanıtlamış oluyor. Yapılan diÄŸer paralel araÅŸtırmada da Facebook’un kullanıcılarını tüm internet genelinde popüler sosyal eklentileri (beÄŸen, paylaÅŸ, takip et ve gönder düğmeleri, gömülü gönderiler ve video oynatıcı, sayfa eklentisi, yorum kutusu) yoluyla takip ettiÄŸi tekrar ortaya çıkarıldı. Zira bu bilgiler aslında 4 yıl önce Almanya Hamburg merkezli bir veri koruma ajansı tarafından yapılan araÅŸtırmada da ortaya çıkmıştı. Yani sonuçlar Facebook’un kendisine üye olanlar bir yana, üyeliÄŸini iptal edenleri bile fütursuzca takip ettiÄŸi iyice tescillenmiÅŸ oldu.
Belçika’dan araÅŸtırmacıların yaptığı bu yeni araÅŸtırmalarda Facebook çerezleri (cookies) çok etkin bir biçimde kullandığı tekrar ortaya çıkmış oldu. Buna Facebook, kendisini ziyaret eden üye olsun ya da olmasın tüm ziyaretçilerin tarayıcılarına takip çerezleri yerleÅŸtiriyor. Facebook, kendisine üye olmayanlar ve üyelikten ayrılanların tarayıcılarına da “datr” adında ziyaretçiyi bütün internette benzersiz olarak tanımlayabilen deÄŸerler ihtiva eden bir çerezi kullanıyor. Kullanıcılar bu çerezleri bir kere aldıkları andan itibaren, internette ziyaret ettikleri ve aynı zamanda Facebook sosyal eklentilerini sayfalarında bulunduran diÄŸer Web sitelerini ziyaret ettiklerinde, Facebook bu ziyaret edilen site ve sayfa bilgileri ile birlikte tarayıcı ve iÅŸletim sistemi bilgilerini de bu sosyal eklentileri vasıtasıyla hemen elde ediyor. Bu da maalesef Facebook politikaları baÄŸlamında ÅŸu anlamlara geliyor:
- Facebook kullanıcılarını bütün internet genelinde siteye giriş yapmasalar ve hatta ziyaret ettikleri yerde sosyal eklentiler olmasa bile takip ediyor.
- Facebook’un takibi sadece kendi kullanıcılarıyla sınırlı deÄŸil.
Sadece Facebook beğen düğmesinin sağlık, devlet, arkadaşlık, siyasi ve kumar vs gibi envai çeşit türden 13 milyon internet sitesinde (bunlar dünyada çok ziyaret edilenler oluyor) bulunması bile tehlikenin boyutunu göstermeye fazlasıyla yetiyor.
4 yıl önce Almanya Hamburg merkezli bir veri koruma ajansının yaptığı eski önceki araÅŸtırmada da zaten Facebook’un kullanıcılarını ilk üye olduÄŸu günden baÅŸlayarak, üyeliklerini sildiÄŸi günden tam 2 yıl sonrasına kadar sürekli ve yasal olmayan bir ÅŸekilde gizlice izlediÄŸi ispatlanmıştı. Alman ajansın araÅŸtırmasına göre Facebook, bir kiÅŸi kendisine gelip üye olduÄŸu ilk günden itibaren kiÅŸinin bilgisayarına çerezler yerleÅŸtirip o kiÅŸinin bütün internet aktivitelerini gözlem altına almaya baÅŸlıyor. Tabii ki arada Facebook’a giriÅŸ yapmak için kullandığınız bütün bilgisayarlara da bu çerezler yüklüyor. Ardından o kiÅŸi Facebook hesabını tamamen silse bile, tam 2 yıl boyunca o çerezler (cookies) bütün internet hareket ve aktiviteleri muntazam bir ÅŸekilde takip ediyor.
Örneğin, Facebook kaydının silinmeden önceki Facebook çerezi:
c_user=100003041986374; Thu, 10 Nov 2011 08:46:29 GMT datr=NAKUTiZ9u4eGIe-5xUT24bdi; Thu, 10 Oct 2013 08:46:28 GMT lu=ggwXRFzQKqntjL6Bo4O1KKXQ; Thu, 10 Oct 2013 08:46:29 GMT s=Aa7pP8KpngcPp0Po; Thu, 10 Nov 2011 08:46:29 GMT sct=1318322788; Thu, 10 Nov 2011 08:46:29 GMT xs=1%3A00f7c78047e7676b59825b0116ce3c59; Thu, 10 Nov 2011 08:46:29 GMT p=2 presence=EM318322793L2REp_5f1B03041986374F0X318322790655 K1H0EblcF0EsndF1OQ0EsF0CEblFDacF0G318322793PCC
Ve Facebook kaydının silindikten sonraki Facebook çerezi:
datr=NAKUTiZ9u4eGIe-5xUT24bdi; Thu, 10 Oct 2013 08:46:28 GMT locale=de_DE; Tue, 18 Oct 2011 08:47:23 GMT lsd=ydIXQ lu=gAHZmQM0yXxheK2sjhgWkByQ; Thu, 10 Oct 2013 08:47:23 GMT p=2 reg_fb_gate=http%3A%2F%2Fwww.facebook.com%2Findex.php %3Flh%3Ded0bb3f78bd330ebcd2eda8e3652a642 reg_fb_ref=http%3A%2F%2Fwww.facebook.com%2Findex.php %3Flh%3Ded0bb3f78bd330ebcd2eda8e3652a642 wd=1024x374
Hamburg’daki ajans bu delilerden sonra 4 yıl önce Facebook’a konuyla ilgili bir mesaj atmış, Facebook ise verdiÄŸi yanıtta kullanıcılarını web üzerinde takip etmediÄŸini, bu çerezleri de sadece içerikleri kiÅŸiselleÅŸtirmek ve kullanıcının güvenliÄŸini korumak adına yaptığını söylemiÅŸti! Ayrıca kullanıcı Facebook hesabını sildiÄŸinde de bu içerik kiÅŸiselleÅŸtirmesini tekrar yapmadığını da eklemiÅŸti! Facebook ayrıca, bu çerez bilgilerini kullanıcılarını spam yayan ve oltalama yapan tehlikeli içerik ve kiÅŸilerden korumak ve hesabın hack edilmesi durumunda bunu tekrar sahibine iade etmek için kullandığını da iddia etmiÅŸti! Halbuki son çıkan araÅŸtırmalar ışığında Facebook’un aslında hiç samimi olmadığı bildiÄŸiniz bir reklamcılık ağına ve bir ajansa dönüştüğünü herkes açıkça görmüş oldu. Ayrıca Facebook hesabınızı tamamen silseniz bile Facebook’un sizi tam 2 Yıl boyunca gizlice takip ettiÄŸi kesin olarak kanıtlanmış oldu.
Referanslar:
- Facebook Hiçbir Şeyi Silmez
- From social media service to advertising network: A critical analysis of Facebook’s Revised Policies and Terms
- Facebook Tracking Through Social Plugins
- https://securehomes.esat.kuleuven.be/~gacar/fb_tracking/
- Alman Veri Koruma Ajansının Facebook Cookie Raporu (2011)
- Facebook Veri Kullanım İlkesi
- Facebook’un takip için kullandığı çerezler, pikseller ve benzer teknolojiler
- Takip için kullanılan Facebook sosyal eklentileri