Online Gizliliği İhlal Eden Takip Mekanizmaları

İnternet kullanıcıların mahremiyetini ihlal noktasında yapılan Web’i gözetleme ve internette takip, en basit e-ticaret sitelerinden kurumsal şirketlere, servis sağlayıcılarından devletlere ve Google, Facebook, Twitter ve Amazon gibi çok geniş bir yelpazede siteler tarafından çeşitli yöntemlerle gerçekleştiriliyor.

Online kişisel gizlilik, mahremiyet ve güvenliği ihlal eden takip mekanizmalarını teşhis edip, alınması gereken önlemlerden bahsettiğimiz “Online Takip Mekanizmaları” yazı dizimizin bu ilk yazısında online takip mekanizmalarının nasıl çalıştığını inceliyoruz.

kapi-deligi-gizliligi

 

ONLINE TAKİP NASIL GERÇEKLEŞİYOR?

İnternet kullanıcılarının online hareket, davranış ve alışkanlıklarını gözlemlemek ve de genelde kullanıcı profilini ortaya çıkarmak veya hedefli reklamcılık için kullanılan online takip mekanizmaları, kullanma türlerine ve tercihlerine göre çeşitlilik arz ediyor. Takip mekanizmaları popüler siteler, alışveriş siteleri, reklam ağları, servis sağlayıcıları, büyük kurumsal şirketler, devletler ve de internetin büyük oyuncularına göre farklı perdelerde gerçekleşiyor. Takip mekanizmalarını en bilinen ve pratik şekliyle çerezler (cookies), piksel resimler, süper çerezler (supercookies / evercookies) ve derin paket inceleme (DPI) sistemleri olarak dört başlık altında incelenebilir:

 

1.) En Basit Takip Yolu Olarak “Çerezler (Cookie)”

Takip mekanizmaları, en basit haliyle kullanıcı internette herhangi bir siteyi web tarayıcısı üzerinden ziyaret ettiğinde ortaya çıkıyor ve gezinti esnasında yüzlerce minik takip dosyası çerezler (cookie) yoluyla kullanıcıyı izlemek üzere tetikleniyor. Bu takip dosyaları popüler sitelerle ilintili/anlaşmalı şirketlere kullanıcı hakkındaki bilgileri anında yollamaya başlıyor. Çerezler,

  • temel çerezler: bir sitenin normal bir şekilde çalışabilmesi için elzem olan çerezlerdir.
  • fonksiyonel ve opsiyonel çerezler: sosyal paylaşım gereçleri ve online davranışlara odaklanmış çerezlerdir.
  • hedefli çerezler: tamamen kullanıcıyı takip etmeye dönük olarak geliştirilmiş hedef odaklı çalışan çerezlerdir.

olmak üzere üç farklı kategoride değerlendirilebilir. Hem siteler hem reklam ağları hem de veri toplama şirketleri çerezlere bağlı olarak internet kullanıcılarının davranış profilini çıkartır. “Hangi siteleri dolaşır? Neler dikkatini çeker? Nerede ne kadar vakit geçirir?” gibi soruların ve daha fazlasının cevabını bu basit çerezleri derleyerek rahatlıkla elde ederler. Ama devletler çerezleri pek tercih etmezler. Bunlar en çok hedefli reklamcılık için tercih edilirler. Ve neredeyse internetteki sitelerin yarısından çoğunda bulunur. Özellikle Facebook, Twitter ve Google gibi sitelere ait sosyal paylaşım düğmeleri çerez takibini bu siteler nezdinde oldukça kolaylaştırmaktadır.

 

2.) En Dikkat Çekmeyen Takip Yolu Olarak “Piksel Resimler”

Bunlar, özel olarak kodlanmış ve ayarlanmış 1*1 px ebatında ufak bir resimdir. Genellikle alışveriş ve satış ortaklığı sitelerinin sıklıkla başvurduğu bir takip mekanizmasıdır. Kullanıcı daha önceden ayarlanmış bir sayfa, uygulama ya da bölümü ziyaret ettiğinde, hiç farklında olmadan bu minik resim açılır ve site sahibinin bundan haberi olur. Müşteri davranışlarını incelemek için birebir yöntemdir.

 

3.) Tespiti ve Kurtulması Zor “Süper Çerezler”

Başta Google, Facebook, Twitter, Yahoo ve Amazon gibi internetin en büyük oyuncuları tarafından çok sık kullanılan bir takip mekanizmasıdır. Süper çerezler (supercookies/evercookies), normal çerezler silinse bile kullanıcının profilini tekrar oluşturabiliyor. Tarayıcıların çerez alanı dışında eklenti kısımlarına ve diğer ayarların altına da gizlenebilen süper çerezleri bu yüzden tespit edip bulmak çok güçleşir. Mutlaka tek tek elle silinmeleri gerekir. O kadar ısrarlı ve kalıcı olabiliyorlar ki, 2011’de Facebook’un aslında hiçbir şeyi silmediğine dair yapılan araştırmalarda bu çerezlerin kendi yaşam sürelerini sürekli 2 yıl öne attıkları keşfedilmişti.

 

4.) En Karşı Konulamaz Olan Takip Yöntemi Olarak “Derin Paket Analizi (DPI)”

DPI’ler (Deep Packet Inspection) devletler, istihbarat örgütleri (NSA, GCHQ) ve internet servis sağlayıcıları tarafından kullanılan en kapsamlı takip mekanizmasıdır. Genellikle internet servis sağlayıcısına entegre bir şekilde ağın omurgasına oturarak çalışır. Ya da herhangi bir lan, wan ya da özel amaçlı ağlara bulaştırılarak ağdaki tüm kullanıcıların web hareketleri gözlem altına alınır. Devletlerin en çok başvurduğu FinFisher ve TTNET’in de kullanmış olduğu Phorm benzerleri, bu mekanizmaları için verilebilecek en net örnekler olarak gösterilebilir.

 

Bir sonraki yazımızda online takip mekanizmalarının teşhis ve kontrolü ile bunlara karşı alınabilecek önlemleri inceleyeceğiz.

Bir yanıt yazın

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir